ماهی قزل آلا

قزل آلا و اهمیت آبزی پروری
🔹مقدمه :
نیاز روز افزون جمعیت جهان به مواد غذایی و اندیشه کسب در آمد هر چه بیشتر آبزیان و ایجاد اشتغال موجب رشد و توسعه تکنولوژی فرآوری و صنایع شیلاتی در در جهان شده است . به گونه ای که عمل آوریی و بسته بندی انواع آبزیان ، امروزه منبع کسب در آمدهای ارزی در بسیاری از کشور هاست . در کشور ما نیز علیرغم پیشرفت های به عمل آمده در تولید و عرضه آبزیان و محصولات آنها هنوز فرآورده های غذایی دریایی جدید که از تغییر شکل ماهی توسط دستگاهها وکارخانجات فرآوری تهیه و عرضه می شود، از تنوع لازم برخوردار نیست و این وضع طبعاً باعث عدم عرضه محصولات گوناگون شده است که از آبزیان قابل تهیه و تولید است . این در حالی است که امروزه مصرف ماهی به عنوان غذایی سلامتی ، پیشگیری کننده از انواع بیماری ها و موثر در درمان برخی بیماری ها مورد تائید دانشمندان و متخصصین علوم تغذیه بوده و تامین و قرار دادن آن در سبد غذایی خانوار از دغدغه های متولیان تولید و امور تغذیه است .
🔹ماهیان متعلق به گروه حیوانات خونسرد بوده وحرارت بدنشان با شرایط زیست محیطی سازگاری و تطبیق یافته است و به دلیل دارا بودن خصوصیات ویژه زیست شناختی مزایای بیشتری برسایر منابع تولید پروتئین و رشته های دامپروری دارند.                                                                                                            امروزه با پیشرفت فن آوری و روش های مدرن صیادی تحولات بی شماری در امر صید محصولات آبزی حاصل شده و آمار جهانی نشانگر آن است که پرورش و تولید آبزیان در آب های داخلی روند رشد قابل ملاحظه ای را در پیش گرفته است.
🔹پرورش  مهای قزل آلا  و ماهیان سردآبی و آزاد ماهیان امروز در اکثر کشورهای اروپایی، آمریکا ، خاور دور برخی کشورهای آسیایی متداول گذشته و در حال توسعه است. موسسات پرورش ماهی قرل آلای رنگین کمان که بهترین بازدهی وسازگاری تولید را در بین انواع آزاد ماهیان در سراسر جهان نشان داده است.
قزل آلا  شرایط زیست ماهیان سردآبی :
🔹ماهیان پرورشی معمولاً به دو گروه ماهیان آب های سرد (قزل آلا)  و ماهیان آب های گرم تقسیم می گردند که قزل آلا و آزاد ماهیان جزء گروه ماهیان سرد آبی هستند .
اگر چه آب و هوای کشور ما در بیشتر مواقع گرم است با وجود این تقریباً در هر یک از استانها ، یک یا چند منطقه مناسب برای پرورش  قزل آلا و  ماهیان آب سرد وجود دارد . برای مثال بدون شک گرم ترین استان کشور خوزستان است و گرمای هوا در این استان گاهی از مرز C 50 هم تجاوز می نماید . در همین استان در قسمت زیرین سد دز گرمای بسیار مناسب برای پرورش ماهی قزل آلا وجود دارد .
بهترین درجه حرارت برای رشد و نمو ماهی قزل آلا 0c16 ـ 15 و اکسیژن مورد نیاز آن حدود 9 میلی گرم در لیتر می باشد در آبهای پر اکسیژن و سرد زیست می کند. آب چشمه ها و رودخانه های مناطق کوهستانی که مملو از اکسیژن است و دمای پایین دارد جهت پرورش مناسب است . نسبت به ماهیان گرمابی اکسیژن بیشتری احتیاج دارند و همچنین دمای آب آنها هم نسبت به ماهیان گرمایی باید کمتر و تحملشان نسبت به شرایط نا مناسب محیطی کم تر می باشد. این گروه از ماهی ها جزء لذیذ ترین ماهی های خوراکی قلمداد می شوند و اکثراً از قیمت بالایی برخوردار می باشند ماهی قزل آلا و به خصوص رنگین کمان از نظر پرورش و مصرف بین این ماهی ها از اهمیت خاصی برخوردار است .                                                                                                                                                              اگر چه معمولاً برای تکثیر و پرورش آن کارگاههای مخصوصی احداث می گردد با وجود این در آبهای نسبتاً خنک که به صورت جویبار، چشمه ، قنات و … است می توان برای مصارف خانوادگی و یا تولید محدود اقدام به پرورش آن نمود برای این منظور بایستی بچه ماهی مورد نیاز را سالانه از کارگاههای تولید کننده خریداری نمود زیرا تکثیر محدود آنها اقتصادی نمی باشد .غالباً اراضی مناسب برای احداث مزارع پرورشی در حاشیه روخانه ها و چشمه ها قرار دارد.
🔹ماهی قزل آلا خصوصاً گونه ی قزل آلای رنگین کمان در برابر بیماری ها دارای مقاومت نسبتاً بالایی است این گونه به صورت (monoculture) تک گونه ای پرورش داده می شود و بعنوان مهمترین و اقتصادی ترین گونه پرورشی است.                                                                                                                               این ماهی کیفیت بدآب را بر خلاف همه آزاد ماهیان تا حدودی تحمل می کند در جه حرارت بالا را نیز تحمل کرده به طوری که در حالت سکون و بی حرکتی از 0C 27 نیز جان سالم به در برده است .                                                                                                                                                                                                           و امکان پرورش متراکم آن بسیار زیاد است دمای مناسب برای رشــــد C 15 می باشد این گونه دارای رژیم غذایی گوشت خواری می باشد و دارای دندانهای تیز جهت خرد کردن طعمه است. اینگونه در برابر تغییرات PH بسیارحساس می باشد. آب پرورش این ماهیان باید صاف ، زلال و سرشار از اکسیژن باشد. با توجه با این شرایط ماهی قزل آلای رنگین کمان در نیمه دوم سال در استخر های گرد بتونی قابل پرورش می باشد .
پرورش ماهی به خصوص قزل آلا در مازندران از رونق نسبتاً خوبی برخوردار است و ذائقه مردم نسبت به مصرف قزل آلا رو به افزایش است. این ماهی سهم با ارزشی در تامین غذای انسان داده است و غنی از چربی های اشباع نشده ای هستند که وجودشان در غذا ضروری است در آینده نزدیک جمعیت کثیری برای مصرف قزل آلا  راغب تر شده و تقاضای مصرف آن بیشتر خواهد شد .

قزل آلا

قزل آلا  و وضعیت تولید آن  در جهان :
🔹در سال (2004) کشور شیلی با تولید (126265) تن رتبـــــه اول و ایـــــران بــــا تولید (30000) رتبه هشتم را در بین کشورها از نظر وضعیت تولید به خود اختصاص داده است.</br>پرورش ماهیان سردابی از دهه ی 50 با انتقال قزل آلای رنگین کمان از کشورهای مختلف به ایران شروع شده که در دهه ی 60 و 70 سرعت بیشتری از جهت تولید و توسعه آن ایجاد شد مکان اصلی ماهی قزل آلای رنگین کمان رودخانه های آمریکای شمالی از جمله کالیفرنیا بود که این ماهی به شرایط اقلیم کشور ما سازگار بوده و رشد خوبی در کشور نشان داده است.</br>از نظر در دهه ی 60 بسیار ناچیز بوده است . تعداد انگشت شماری از مزارع سردابی در این دهه شروع به فعالیت کردند که این مزارع در حاشیه ی رودخانه ایجاد شده بود . در دهه ی 70 تعداد مزارع در مسیر های رودخانه هراز، فیروز کوه 3000-2000 بود که در این دهه شروع به فعالیت کرده است .</br>🔹پرورش قزل آلا به 2 شکل است :</br>1-مزارع کوهستانی منفرد</br>2-پرورش ماهی در شالیزار
🔹طرح آن در مازندان ایجاد شده و معضلاتی را به همراه داشته است : این معضلات از نظر کشت و برداشت محصول شالی و اجبار در صید است، در ابتدای فصل کشاورزی عرضه ماهی قزل آلا در شروع دهه80 ، منتفی شده طوری که این طرح حذف شده و طرح به سمت و سوی استخرهای بتونی به شکل دایره ای در چند ساله اخیر در سال 85 به شکل استخرهای هشت وجهی تغییر یافت. در حال حاضر با تولید بالغ بر 7800 تن ماهی سردابی و تعداد بیش از 160 مزرعه استان مازندران رتبه ی دوم را در کشور از نظر تولید این گونه ماهیان به خود اختصاص داده است . این طرح از نظر اقتصادی در حال حاضر توجیه پذیر بوده است .
🔹پرورش هر 5-4 تن ماهی برای یک نفر اشتغال زایی ایجاد می کند که در نهایت با یک جمع جبری متوجه می شویم.حدودبیش از 1950 نفر در استان مازندران اشتغال داشته اند.
🔹در این استان 2 شهرستان بیشترین آمار تولید را به خود اختصاص دادند: شهرستان آمل و تنکابن که از نظر تولید ماهی قزل آلا در مزارع منفرد کوهستانی بیشترین آمار را دارند.
ـ همچنین ماهی قزل آلا  به خاطر کیفیت گوشت و بهره برداری و استفاده آسان و همین طور وجود استخوان های ریز و نازک ( تیغ ماهی) که بسیار کم است و از نظر بازاریابی مصرف خوبی را در ایران ایجاد کرده است. به طوری که فرهنگ مصرف این گونه ماهیان در ایران رونق پیدا کرده و مزارع تولید ماهی قزل آلا در ایران مورد مصرف اهالی همان منطقه یا شهرستان قرار می گیرند و اگر منطقه ای تولید بیش از ظرفیت آن منطقه را داشته باشد به راحتی به دیگر شهرستان صادر و یا به بازارعمده فروشی در مرکز کشـــور (تهران) انتقال می یابد.
🔹هزینه های جاری ـ هزینه فروش = سود خالص
🔹تذکر :
هزینه جاری : نیروی انسانی ، ایاب و ذهاب ، حمل و نقل، سوخت مثل آب ، برق و… غذای ماهی ، بچه ماهی
قزل آلا و مدیریت فروش :
🔹مهمترین عامل در هر موفقیت تولید ماهی ، برنامه ریزی دقیق و اعمال مدیریت صحیح در طول دوره پرورش است . اعمال مدیریت صحیح زمانی امکان پذیر است که کلیــــه استانداری های معمول در جریان انتخاب منبع آب، زمین، تاسیسات مختلف مزرعه در نظر گرفته شود.
نصب توری در ابتدای کانال ورودی آب ، باعث جلوگیری از ورود مواد زاید و موجودات وحشی خصوصاً ماهیان غیر پرورشی، به داخل استخرها می گردد . ماهیان غیر پرورشی در صورت ورود به استخرها علاوه بر مصرف بخشی از غذای ماهیان پرورشی ، موجب انتقال انواع انگل و بیماری های متعدد آنها خواهند شد. این توری ها باید روزانه بازدید و تمیز شوند.
🔹رعایت اصول مدیریت پرورشی شرط لازم جهت تولید اقتصادی قزل آلا است.برخی از این اصول را می توان به شرح ذیل بیان داشت:
1ـ تمام ماهیان که جدیداً وارد مزرعه پرورش ماهی می شوند باید تا زمانی که اطمینان کافی از سلامتی آن ها به دست نیامده در استخرهای قرنطینه نگهداری گردند .
2-به دلیل اینکه ماهیان غیر پرورشی ( وحشی ) رودخانه ها و چشمه ها می توانند حامل عوامل بیماری زای ماهی قزل آلا باشند ،                                    جلوگیری از ورود آن ها به استخرهای رسوبگیر و کانال های پرواری به وسیله توری ضرورت تام دارد .
3 ـ ضروری است که هر بار قبل از کشت ماهیان در استخرهای مختلف، استخرها ابتدا کاملا خشک شده و سپس به وسیله محول ضدعفونی کننده کلر با غلظت 200 ضد عفونی گردند .
4 ـ همیشه باید تراکم ماهیان را در استخرها در حد مناسب حفظ نمود . بچه ماهیان و ماهیان بزرگ در استخرهای جداگانه پرورش یابند و به هیچ وجه از آب خروجی استخرهای پرواری برای استخرهای بچه ماهیان نباید استفاده کرد .
5ـ آزمایشات 15 روزه از ماهیان مانند تعیین میزان رشد ، ضریب تبدیل غذا و بررسی سلامت ماهیان و ثبت کلیه این اطلاعات در دفاتر مخصوص باید انجام پذیرد .
6ـ تغذیه ماهیان با غذای مناسب از نظر کیفیت و کمیت ، از ایجاد زمینه مناسب برای رشد بسیاری از بیماری ها جلوگیر ی می نماید . بنابراین توجه خاص به این مسئله تولید اقتصادی این ماهیان را با موفقیت همراه خواهد نمود .
7ـ مدیران مزارع پرورش قزل آلا می باید با بررسی دقیق ، کلیه عوامل استرس زا در مزارع خود را شناسایی نموده و با اعمال مدیریت، ضایعات حاصل از این مواد را به حداقل برسانند.
قزل آلا و مسائل و مشکلات در پرورش :
1 ـ تامین تخم ،لارو و بچه ماهی مناسب بدلیل عدم وجود مراکز با مولدین اصلاح شده
2-عدم وجود خط اختصاصی تولید غذای اکسترودر
3ـ عدم استفاده از سیستم تصفیه آب در خروجی مزارع و تغییرات اکولوژیکی در اکوسیستم رودخانه ها
4-مشکلات بیمه محصول
5ـ استفاده از کار شناس مجرب در بخش خصوصی
6ـ تامین بموقع و به میزان مناسب سرمایه در گردش
7ـ کمبود اعتبارات ملی و استانی
8ـ مشکل تخصیص آب از سوی وزارت نیرو
9ـ افزایش قیمت بچه ماهی قزل آلا  و غذا
10ـ تغییر ساختار اداری شیلات استانهای غیرساحلی
11ـ کمبود نیروی کارشناسی در استان و شهرستانها
12ـ مشکل سوخت
13ـ بالا بودن حق انشعاب و اشتراک آب و برق
14ـ مشکلات اجتملاعی در راه اندازی مجتمع
15ـ مشاع بودن منابع آبی
16-عدم وجود نمایندگی های شیلات در برخی از شهرستانها
17ـ تعیین فواصل بین مزارع در رودخانه ها
18ـ طولانی بودن مسیر پرداخت تسهیلات
19ـ خرده مالک بودن منابع
20-آموزش کارکنان
21ـ کمبود کارخانجات فراوری آبزیان
22ـ وجوداستراتژی مکانیزاسیون در مزارع
23ـ بازار مناسب فروش وتضمینی نبودن قیمت ماهی
24ـ کمرنگ بودن نقش تحقیقاتـ تعیین فاصله حداقل 500 متر برای استخرهای ذخیره در روستاها
🔹پیشنهادات در پرورش ماهی قزل آلا و ماهیات سرد آبی :
1-افزایش تولید در واحد سطح مزارع سردآبی از طریق اجرای طرحهای مکانیزاسیون
2ـ ثبت فعالیتهای مزارع پرورش ماهی قزل آلا و  سردآبی
3-تنوع گونه ای در پرورش ماهیان سردآبی
4-ـ اجرای پروژه های مطالعاتی در خصوص ارتقاء و بهینه سازی سیستمهای پرورشی
5ـ افزایش کیفیت نهادهای تولید شامل بچه ماهی و غذا  و به گزینی مولدین ماهیان سرد آبی به منظور کاهش هزینه های تولید
6-اصلاح ساختارها و فضاهای احداثی مزارع و ارائه مدلهای جدید واحد های پرورش و نوع آوری در ساخت وساز استخرها
7ـ تعامل و همکاری سازمانهای ذیربط با شیلات
8-همکاری تحقیقات و دانشگاه با شیلات
9ـ ارائه آموزش مناسب
10ـ تامین به موقع نهاده های تولید با قیمت مناسب
11ـ ترویج فرهنگ مصرف آبزیان
12ـ استفاده از شیوه های نوین پرورش
13-بازاریابی وصنایع تبدیلی و صادرات ماهی

 

جهت اطلاعات بيشتر و تهيه محصولات با ما در تماس باشيد.